W świetle badań europejskiego Monitoringu Zintegrowanego można zgodzić się z tezą Prigogine, że ten „nasz świat bez ustanku pracuje, aby przesunąć coraz dalej granice poznawalnego i wartościowego, aby wyjść poza rzeczy, które są nam dane by wymyślić coś nowego i lepszego”. Rosnące zasoby danych o funkcjonowaniu geoekosystemów z ich poszczególnymi składnikami i kolejne próby ich uporządkowania uczą nas pokory do przyrody. Ona to z niespotykaną nigdzie indziej dokładnością, skutecznością i szybkością dzięki samoorganizacji utrzymuje swój porządek. Z pełną świadomością stwierdzamy to w 10-lecie działalności Stacji Monitoringu Akademii Świętokrzyskiej. Z upływem czasu staje się ona ośrodkiem postępu wiedzy naukowej o funkcjonowaniu otaczającego nas środowiska przyrodniczego. Jest ona jednocześnie kuźnią rozwoju młodej kadry naukowej, która dzięki zdobytej tu wiedzy bardziej racjonalnie będzie spełniała swoje obowiązki społeczne.
Kolejny, czwarty zeszyt Regionalnego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w serii wydawniczej Kieleckiego Towarzystwa Naukowego w czterech działach problemowych Koncepcje, Metody, Wyniki, Edukacja zawiera 9 oryginalnych artykułów naukowych z najnowszych wyników badań i studiów. Retrospektywnie rozpatrując minione 10 lat działania Stacji należy stwierdzić istotny postęp w pojmowaniu funkcjonowania przyrody i lepsze zrozumienie, że wiedza wymaga czasu. W dziale Koncepcje przedstawiono syntetyczne ujętą relację z 10- lecia realizacji Monitoringu Zintegrowanego w regionie Świętokrzyskim oraz uzasadnienia się potrzebę włączenia monitoringu geosfery do systemu Monitoringu Zintegrowanego. Dział Metody zawiera opracowania o znaczeniu teoretycznym i praktycznym. Są to: charakterystyka zespołu metod oceny stanu jakości powietrza atmosferycznego i depozycji substancji w monitoringu ekosystemów leśnych oraz analiza optymalnego szacowania ładunków składników rozpuszczonych w odpływie rzecznym na podstawie 7 procedur statystycznych. Wyniki wieloletniego monitoringu są podstawą opracowań zmian użytkowania gruntów zlewni potoku Grodarz z wykorzystaniem ortofotomap lotniczych i GIS oraz charakterystyki dynamiki masy opadu organicznego w latach 1994-2002 w dwóch drzewostanach górskiej kwaśnej buczyny na głównym masywie Łysogór. W centralnej części Gór Świętokrzyskich badano przestrzenne zróżnicowanie opadu podokapowego w drzewostanie jodłowo-bukowym oraz w południowo-zachodniej części tego regionu – zawartość w glebie, igliwiu i korze sosny zawartości pierwiastków metalicznych po zmniejszeniu emisji alkalicznej. W dziale Edukacja przedstawiono problem monitoringu kulturowej powierzchni ziemi.
Wyrażamy nadzieję, że zamieszczone w czwartym zeszycie serii Regionalnego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego artykuły znajdą zainteresowanie u czytelników. Zapraszamy jednocześnie do dalszej współpracy publikacyjnej.
Kielce, grudzień 2003 Marek Jóźwiak, Alojzy Kowalkowski
