W XXI wieku bardziej niż kiedykolwiek jesteśmy świadomi zmian w środowisku przyrodniczym, szczególnie w obliczu narastającej ich gwałtowności i katastrofalnych przejawów występujących w różnych regionach świata, a coraz częściej również w naszym kraju. Charakterystyczną cechą wielu współcześnie najważniejszych problemów środowiskowych jest to, że rozpoznajemy je dopiero wtedy, gdy przyczyny przeminęły niezbadane, a działania i presje wciąż się nasilają. W pewnym momencie staje się oczywiste, że to właśnie one mają znaczący wpływ na środowisko przyrodnicze i zdrowie ludzi. Dlatego bardzo ważnym staje się stały, rozwijający się, nowoczesny system technicznego i biologicznego zintegrowanego monitoringu środowiska. Rosnące zasoby danych o funkcjonowaniu geoekosystemów z ich poszczególnymi składnikami i kolejne próby ich uporządkowania uczą nas pokory do przyrody. Każą udoskonalać już poznane i sięgać po nowe metody i techniki badawcze.
Bardzo ważnym problemem zarówno z punktu widzenia poznawczego jak i aplikacyjnego jest rozpoznanie w geoekosystemach, szczególnie górskich, wielkości i zróżnicowania przestrzennego doprowadzanej energii i materii oraz dróg i tempa ich odprowadzania tak, by służyły utrzymywaniu równowagi geoekosystemów i gospodarce na tych obszarach.
Dostępność danych długoterminowych znacznie zwiększa nasze zrozumienie zmian zachodzących w ekosystemie oraz jego funkcjonowania i potencjalnego zachowania w zmieniających się warunkach środowiska i związanego z tym ryzyka. Zwiększona wiedza o efektach naturalnych zakłóceń spowoduje ugruntowanie naturalnej wielostronnej polityki środowiskowej opartej na naukowych podstawach.
Do rąk czytelników oddajemy kolejny, szósty zeszyt i jednocześnie pierwszy, opatrzony nowym tytułem „Monitoring Środowiska Przyrodniczego”. Powody zmiany tytułu zostały przedstawione w Przedmowie do zeszytu 5/04. Niniejszy zeszyt w czterech działach problemowych Koncepcje, Metody, Wyniki, Edukacja zawiera 9 artykułów naukowych z badań i studiów dotyczących środowiska przyrodniczego.
W dziale Koncepcje przedstawiono system zintegrowanego funkcjonowania emisji w powietrzu atmosferycznym z ich transmisją i transformacjami w geoekosystemie, zilustrowane przykładami ze Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Święty Krzyż w Górach Świętokrzyskich oraz koncepcję zrównoważonego zagospodarowania stoku Garbu Pińczowskiego, która powstała na podstawie wieloletnich badań klimatycznych i edaficznych z jednoczesną jego prawną ochroną. Dział Metody zawiera opracowanie prezentujące metody badań geomorfologicznych przy użyciu porostów.
W dziale Wyniki prezentowane są badania wpływu cyrkulacji atmosferycznej na przewodność elektrolityczną wody opadowej w zlewni Bystrzanki, składu makro- i mikropierwiastków w glebach wykształconych z różnych utworów macierzystych, międzylaboratoryjne badania porównawcze jako element sterowania jakością, zapasów węgla organicznego w glebie w zależności od sposobu użytkowania lasu, oraz wydzielenia sezonów morfogenetycznych systemu stokowego dla młodoglacjalnej zlewni górnej Parsęty.
W dziale Edukacja przedstawiono analizę wybranych aktów normatywnych w dziedzinie ochrony powietrza atmosferycznego z podziałem na regulacje międzynarodowe o zasięgu globalnym, regulacje europejskie oraz wewnętrzne w Polsce.
Wyrażamy nadzieję, że zamieszczone artykuły w szóstym zeszycie serii Monitoring Środowiska Przyrodniczego znajda zainteresowanie i przychylne przyjęcie u czytelników.
Jednocześnie zachęcamy do dalszej współpracy publikacyjnej.
Kielce, grudzień 2005 Marek Jóźwiak, Alojzy Kowalkowski
